Istnieją dwa sposoby przejścia majątku zmarłego na następców prawnych:  dziedziczenie ustawowe oraz dziedziczenie testamentowe. Przy pierwszym sposobie to prawo decyduje, jaka część majątku zmarłego przypadnie danej osobie. W przypadku dziedziczenia testamentowego osoba spisująca testament (testator) może za życia rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci. Innymi słowy, może zdecydować, jaką część majątku oddać jakiej osobie pośmiertnie. Daje to  komfort decydowania o swoim majątku.

Aby uznać, że testament został prawidłowo sporządzony, należy spełnić określone wymogi prawne. Inaczej testament będzie nieważny i dojdzie do dziedziczenia ustawowego. Kodeks cywilny ściśle określa dopuszczalne formy testamentu. Przepisy określające dopuszczalne formy testamentu są bezwzględnie wiążące, więc naruszenie ich spowoduje nieważność testamentu.

Prawo do sporządzenia testamentu posiadają wyłącznie osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych. Uprawnienia takiego nie posiadają ani osoby nieletnie ani ubezwłasnowolnione całkowicie i częściowo. Testament sporządzony przez takie osoby będzie nieważny.

Testament własnoręczny (holograficzny)

Podstawową formą sporządzenia testamentu jest testament własnoręczny (holograficzny). Jest to najprostsza  i najbardziej dostępna forma sporządzenia testamentu. Jednak i w jego wypadku należy spełnić określone wymogi.

Po pierwsze testament musi zostać sporządzony własnoręcznie. Nie można go napisać przy użyciu jakichkolwiek pomocy technicznych (maszyny do pisania czy komputera), a później podpisać. Nie można go też nikomu podyktować. Pismo musi wykazywać cechy indywidualne autora, czyli być od początku do końca sporządzone osobiście przez testatora.

Warto pamiętać, że w przypadku gdy testator jest kaleką, wymóg własnoręczności zostaje zachowany, gdy testator sporządzi testament stopą bądź ustami, a także za pomocą protezy. Dzięki temu zachowane zostają indywidualne cechy autora.

Niezbędnym elementem testamentu holograficznego jest również podpis spadkodawcy. W celu uniknięcia  wątpliwości spadkodawca powinien podpisać testament imieniem i nazwiskiem (ewentualnie pierwszą literą imienia i nazwiskiem). Zgodnie z obowiązującymi przepisami własnoręcznego podpisu nie stanowi podpis elektroniczny (dotyczy to również bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomocą kwalifikowanego certyfikatu). Podpis musi być wykonany odręcznie.

Testament musi zostać opatrzony również datą jego sporządzenia.  Jest to istotne przy ustaleniu kolejności testamentów, w wypadku gdy jest ich więcej. Poza tym data sporządzenia jest wymagana do ustalenia, czy autor testamentu w chwili jego pisania posiadał pełną zdolność do czynności prawnych (w innym wypadku testament będzie nieważny).

Testament własnoręczny można sporządzić w każdej chwili i dowolnie zmieniać później jego wersje. Ważnym będzie zawsze ten, którego data sporządzenia jest najbliższa dacie zgonu spadkodawcy (dotyczy to tylko sytuacji, kiedy poszczególne postanowienia testamentów pozostają ze sobą w sprzeczności).

Testament notarialny

Drugą dopuszczalną formą testamentu jest testament notarialny. Należy go uznać za najbezpieczniejszą formę, ponieważ jego moc dowodowa równa jest mocy dokumentu publicznego.  Zdecydowanie utrudnia to jego podważenie. Fakt, że testament jest sporządzony przy notariuszu oraz sprawdzony przez niego i podpisany sprawia, że niezmiernie rzadko obarczony jest wadą prawną. Aby sporządzić taki testament, należy udać się do jakiegokolwiek notariusza. Szczegółowe regulacje dotyczące tej formy testamentu określa prawo o notariacie.

Przed przystąpieniem do czynności sporządzenia testamentu notariusz ma obowiązek ustalić tożsamość testatora oraz sprawdzić, czy posiada pełną zdolność do czynności prawnych oraz czy działa świadomie. Pod sporządzonym testamentem testator składa podpis lub tuszowy odcisk palca, jeśli nie jest w stanie się podpisać. Testament notarialny można odwołać przez napisanie nowego (warto przy tym zaznaczyć, że poprzedni testament zostaje odwołany).

Warto wiedzieć, że testament notarialny może zostać sporządzony przez osoby niewidome, głuche, nieme, głuchonieme, nieumiejące pisać i czytać, a nawet nieznające języka polskiego. Jedynym warunkiem jest posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych.

Testament Urzędowy

Trzecią dopuszczalną formą testamentu jest testament urzędowy. Jego istotą jest to, że testator przedstawia swoją ostatnią wolę w obecności wójta, starosty, sekretarza powiatu/ gminy, marszałka województwa lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Dodatkowo wymagana jest obecność dwóch świadków. Oświadczenie woli spadkodawcy spisywane jest w protokole i odczytywane przez urzędnika w obecności świadków. Dla ważności wymagany jest podpis testatora , urzędnika oraz dwóch świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu. Warto pamiętać, że z tej formy nie mogą skorzystać osoby nieme ani głuche. W związku z tym, że obecnie wyżej wymienieni urzędnicy nie mają odpowiedniego przeszkolenia prawnego, wybór tej formy wiąże się ze sporym ryzykiem, że taki testament będzie opatrzony wadą prawną, a przez to nieważny.

Pozostałe formy

Oprócz wyżej opisanych form tzw. testamentów zwykłych istnieją również testamenty szczególne (testament ustny oraz podróżny). Można je sporządzić jedynie w wyjątkowych okolicznościach, kiedy sporządzenie testamentu zwykłego może okazać się niezwykle utrudnionealbo niemożliwe.